Gotowość szkolna - Przedszkole nr 1 w Gostyninie

DOJRZAŁOŚĆ SZKOLNA – INACZEJ GOTOWOŚĆ DZIECKA DO PODJĘCIA OBOWIĄZKU SZKOLNEGO.

Koniec kwietnia jest to czas, kiedy w przedszkolu dzieci 7-letnie otrzymują tzw. Diagnozę gotowości szkolnej. Budzi ona nierzadko niepokój rodziców, niepewność, obawę, że ich dziecko „nie nadaje się do pierwszej klasy”. Czym zatem jest gotowość szkolna? Co powinno umieć dziecko idąc do szkoły? Jak wiadomo dzieci, choć w tym samym wieku, mogą być w różnym stopniu przygotowane do rozpoczęcia nauki w szkole.

Podjęcie przez dziecko obowiązku szkolnego wiąże się z początkiem nowego, bardzo ważnego etapu w życiu. Przechodząc z wieku przedszkolnego w wiek wczesnoszkolny ulega zmianie podstawowa forma działalności dziecka. Dotąd była to zabawa. Teraz będzie nauka. Osiągnięcia w nauce będą podstawowym kryterium oceny dziecka. Jednak, aby dziecko mogło sprostać wymaganiom szkolnym i w pełni się rozwijać musi osiągnąć dojrzałość szkolną.

CZYM JEST GOTOWOŚĆ SZKOLNA?

Gotowość do nauki nie jest czymś, co dziecko osiąga automatycznie.

Decyduje o niej wiele czynników – nie tylko wrodzone możliwości dziecka, ale także (w bardzo dużej mierze) to, jakie doświadczenie zdobyło do tej pory dzięki pomocy dorosłych.

Gotowość szkolna, zwana również dojrzałością lub zdolnością, to, mówiąc najprościej, moment, w którym dziecko osiąga taki poziom „(…) rozwoju umysłowego, emocjonalnego, społecznego i fizycznego, jaki umożliwia mu udział
w życiu szkolnym i opanowanie treści programowych klasy pierwszej (…)” W. Okoń.

Według E. Gruszczyk- Kolczyńskiej jest to:

– umiejętność pokonywania trudności,

– samodzielność,

– przygotowanie do nauki czytania, pisania i matematyki.

DOJRZAŁOŚĆ UMYSŁOWA (POZNAWCZA):

przejawia się w zainteresowaniu nauką, zwłaszcza czytaniem, pisaniem, liczeniem, zaciekawieniem zjawiskami zachodzącymi w najbliższym otoczeniu,. Dziecko dojrzałe umysłowo potrafi skupić uwagę przez dłuższy czas (ok. 20-30 minut) na tej samej czynności, potrafi z uwagą śledzić treść opowiadanej czy czytanej bajki. Jego mowa jest poprawna pod względem artykulacyjnym, a słownictwo jest na tyle bogate, że bez problemu potrafi porozumiewać się z innym. Nie ma problemów ze zrozumieniem przekazywanych wiadomości, poleceń, instrukcji czy treści czytanego opowiadania, bajki, lektury. Dziecko 7 letnie ma już pewien bagaż doświadczeń, spostrzeżeń, który umożliwia mu rozwój wyobraźni i myślenia pojęciowego. Dziecko dojrzałe do szkoły potrafi doprowadzić rozpoczętą pracę do końca, bo ciekawi go wynik swoich poczynań.

DOJRZAŁOŚĆ EMOCJONALNA:

to zdolność do przeżywania bogatego i zróżnicowanego świata uczuć, to odpowiednia do wieku umiejętność panowania nad swoimi emocjami
i kontrolowania ich. Impulsywność reakcji u 7 latka ulega obniżeniu, zaś czas przeżywania różnych stanów wydłuża się. Uczeń dojrzały emocjonalnie odczuwa więź ze swoją grupą, z klasą, z panią. Przeżywa różne radości i smutki związane z życiem klasy. Dojrzały emocjonalnie 7 latek prawidłowo reaguje na pozytywne bądź negatywne uwagi dotyczące zachowania i postępów w nauce, nie załamuje się z byle powodów. Dziecko niedojrzałe emocjonalnie jest wybuchowe, drażliwe, agresywne, złości się lub płacze z błahego powodu, często popada w konflikty
z kolegami. Może też być zahamowane, zalęknione, niepewne, napięte, nadwrażliwe, płaczliwe.

DOJRZAŁOŚĆ FIZYCZNA:

to, mówiąc najprościej, ogólna sprawność ruchowa dziecka.

Dotyczy to zarówno motoryki dużej, jak również małej.

Dziecko gotowe do podjęcia nauki w szkole już powinno umieć, np.: skakać, biegać, stać na jednej nodze utrzymując równowagę, sprawnie rzucać i chwytać piłkę, posługiwać się kredką, ołówkiem, nożyczkami itp.

DOJRZAŁOŚĆ SPOŁECZNĄ cechuje:
poczucie przynależności do grupy – dzięki niemu uwagi skierowane do całej klasy dziecko odnosi także do siebie, uczestniczy w zabawach i grach zespołowych
umiejętność współpracy w grupie.
zdolność do porównywania siebie z innymi, która jest podstawą samooceny
i jednym z głównych czynników motywacyjnych w życiu człowieka.
przestrzega zasad obowiązujących w danej grupie, zespole
nawiązuje prawidłowe kontakty z rówieśnikami i nauczycielami.

Dziecko dojrzałe do nauki szkolnej potrafi:

powiedzieć, jakie ma imię i nazwisko, ile ma lat, gdzie mieszka, opowiedzieć
o pracy rodziców,
narysować rysunek postaci ludzkiej: postać jest kompletna, części ciała są proporcjonalne do całości, części ciała są rozmieszczone właściwie,
obchodzić się z przyborami do rysowania, malowania, pisania; nie wychodzić poza linie kolorując obrazek; nazwać to co narysowało,
ciąć nożyczkami w linii prostej i krzywej; lepić z plasteliny,
dobrać w pary przedmioty lub obrazki, klasyfikować je wg określonej zasady, np. owoce, pojazdy, zwierzęta,
łączyć zbiory wg określonej cechy, np. wielkość, kolor,
wskazać różnice w pozornie takich samych obrazkach,
rozpoznać różne dźwięki z otoczenia, np. głosy zwierząt,
liczyć kolejno do 10 ; po przeliczeniu liczmanów powiedzieć, ile ich jest,
dokonywać dodawania i odejmowania na konkretach w zakresie 10
ma dobrą koncentrację uwagi,
jest zainteresowane pracą i jej efektami,
jest odporne na niepowodzenia,
jest wytrwałe przy dłuższym wysiłku,
prawidłowo wymawiać wszystkie głoski,
nazwać głoskę na początku i na końcu wyrazu, różnicować wyrazy o podobnym brzmieniu, np. kran – tran, góra – kura, bada – pada,
podzielić zdanie na wyrazy, wyrazy na sylaby,
opowiedzieć treść obrazka posługując się mową zdaniową,
rozwiązać proste zagadki,
czytać niedługie teksty ze zrozumieniem,
uważnie słuchać przez dłuższą chwilę opowiadania, bajki, muzyki,
wykonać proste ćwiczenia gimnastyczne; uczestniczyć w grupowych zabawach ruchowych,
wskazać lewą i prawą stronę swego ciała i osoby stojącej na wprost,
doprowadzić do końca rozpoczętą zabawę, pracę, w trudniejszych sytuacjach zwrócić się o pomoc do osoby dorosłej,
zgodnie bawić się z rówieśnikami – współdziałać, czekać na swoją kolej,
działać sprawnie; umieć podporządkować się słownym poleceniom,
wykonać podstawowe czynności samoobsługowe: samodzielnie zjeść, ubrać się, umyć, zawiązać sznurowadła, zapiąć guziki, zamki
ma dobre tempo pracy,
siedmiolatek potrafi nawiązać kontakty z rówieśnikami i dorosłymi, jest wrażliwy na opinię nauczycieli i innych osób dorosłych.

A co, jeśli dziecko nie osiągnęło gotowości szkolnej?

Odroczenie obowiązku szkolnego dziecka odbywa się na podstawie art. 16 ust. 4 ustawy z dn. 7 września 1991 o systemie oświaty (Dz. U. z 2004r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.).

Każdy rodzic „starszego” przedszkolaka do 30 kwietnia powinien otrzymać w przedszkolu, do którego dziecko uczęszcza „Opinię o gotowości szkolnej dziecka”. Ta wydawana jest na podstawie obserwacji dziecka. Zawiera opis mocnych i słabych stron dziecka w zakresie wymienionych wcześniej sfer rozwoju. Opinia ta powinna zawierać stwierdzenie, czy dziecko, w opinii przedszkola, uzyskało gotowość, czy może potrzebuje jeszcze czasu i dodatkowej pracy.

W przypadku, gdy rodzic ma wątpliwości co do trafności opinii, posiada odmienne zdanie na temat swojego dziecka lub dostrzega potrzebę odroczenia dziecka, co zostało wskazane lub nie w opinii o gotowości szkolnej, powinien skonsultować się ze specjalistami w poradni psychologiczno- pedagogicznej. Tam, na wniosek rodzica, dziecko może zostać ponownie „przebadane”. W przypadku opinii poradni wskazującej odroczenie dziecka, dokument powinien zawierać uargumentowanie tego faktu. Jeżeli rodzic mając na uwadze uzyskane opinie, podejmie decyzję, iż chce, by jego dziecko uczęszczało do przedszkola, musi złożyć do dyrekcji szkoły, w obwodzie której dziecko zamieszkuje (lub szkoły do, do której pragnie zapisać dziecko, a która nie jest jego obwodową szkołą)- „Wniosek o odroczenie”. Załącznikiem do wniosku jest opinia poradni psychologiczno –pedagogicznej. Na podstawie otrzymanych dokumentów – dyrekcja szkoły wydaje decyzję w sprawie odroczenia dziecka. W przypadku naszej szkoły, która jest placówką „bezobwodową” –dyrekcja przekazuje informację o odroczeniu do szkoły „obwodowej”. Fakt odroczenia, jak sama nazwa wskazuje, powoduje, iż dziecko rok później rozpoczyna edukację szkolną

Jak pomagać?

By ułatwić dzieciom naukę czytania, warto w szczególności:

zwracać uwagę na właściwą wymowę,
bawić się w tworzenie rymów: kukułka- jaskółka,
liczyć sylaby w słowach, początkowo w krótkich później w długich;

ma-ma (●●) , ka-lo-ry-fe-ry

(● ● ● ● ●) – rysować tyle kropek, ile jest sylab,

tworzyć wyrazy zawierające głoskę: na początku wyrazu, w środku,
na końcu wyrazu, np. a – akwarium, lato, litera, itp.
bawić się w analogiczny sposób sylabami, np. ło, łokieć, łopata, wesoło, krzesło, czoło
określać położenie głoski w wyrazie, np. jaki dźwięk słyszymy po, a jaki przed l w wyrazie mleko,
tworzyć nowe wyrazy przez dodanie głoski lub sylaby:, np.: to: tor, kto, tło; ma: ga-ma, Ma-ciek, pu-ma itp.
bawić się w „łańcuch wyrazów” – podajemy dziecku wyraz, z którego ono wyodrębnia ostatnią głoskę i szuka wyrazu na tę głoskę, np.: kogut – traktor – radio- orzeł
wyszukiwać poznane litery w tekstach drukowanych, np. w gazetach.
utrwalać litery poprzez dodawanie do samogłoski spółgłoski,
np. do a dostawiamy spółgłoski; ma, pa, ta, ka, da itp. Dziecko czyta sylabami, jeżeli nie umie pomagamy mu, nie czekamy, aż będzie głoskować.
powtarzać ciągi słowne: logiczne (rzeczy należących do 1 kategorii) np. krzesło, stół, szafka – dziecko kilka razy powtarza, następnie próbuje wspak; nielogicznych np. broda, okno, zarost.
czytać dzieciom bajki.

By ułatwić naukę pisania należy w szczególności:

odwzorowywać szlaczki i wzorki.
kreślić kształty graficzne w powietrzu.
kalkować
pisać po śladzie
pisać szlaczki literopodobne, jeżeli dziecko chce pisać pokazywać kształty liter wg wzorów przedszkolnych, zachowując kierunek pisania danej literki, nie pozwalać drukować.
malować, również palcami
wydzierać palcami i wycinać nożyczkami, naklejać.
rysować, kolorować, rysować jednocześnie ręką lewą i prawą.
nawlekać koraliki
modelować z gliny, plasteliny, lub pomoc w kuchni przy wyrabianiu ciasta.

Wszystkie elementy dojrzałości szkolnej są jednakowo ważne, choć niestety nie zawsze rozwijają się harmonijnie. Jeśli cokolwiek budzi państwa niepokój, warto zasięgnąć rady specjalisty.Artykuł został opracowany w oparciu o materiały pochodzące ze stron internetowych: